Zrealizowaliśmy zadanie publiczne pod tytułem: Opracowanie, skatalogowanie, konserwacja i upublicznienie inwentarza szklanych negatywów i fotografii należących do fundacji TRES.
Zobacz inwentarz archiwalny
Opis zadania:
Fundacja TRES jest w posiadaniu szklanych negatywów i fotografii z atelier fotograficznego ze Zbąszynia (pocz. XX w). Cześć kolekcji została już opracowana i udostępniona (2300 rekordów na stronie www.szklanenegatywy.pl). Opracowaliśmy kolejną partię kolekcji, która trafiła do nas niedawno. Są to 1724 obiekty - zarówno szklane negatywy jak i fotografie na papierze. Przeprowadziliśmy kwerendę archiwalną i studia wstępne nad zespołem, segregację i utworzyliśmy grupy tematyczne, nadalśmy im odpowiedni układ katalogu. Zabezpieczyliśmy obiekty poprzez ich konserwację zachowawczą i stworzenie kart zabezpieczających, umieściliśmy wszystko w opakowaniach ochronnych. Inwentarz elektroniczny dostepny jest powyżej, a papierową wersję przekazaliśmy do lokalnych bibilotek. Miały też miejsce trzy prezentacje Inwentarza i pracy nad nim (Poznań - Archiwum Państwowe, Kargowa - podczas spotkania Kapituły Stowarzyszenia Gmin Regionu Kozła, Zbąszyń – na Uniwersytecie Trzeciego Wieku w Bibliotece Publicznej).
Studia wstępne nad zespołem archiwalnym
Najstarsze wzmianki o rodzinie Sikorskich ze Zbąszynia do jakich udało się dotrzeć to zapis w Ahnenpass Józefa Sikorskiego syna Constantego (w zbiorach Fundacji TRES). Dokument potwierdzający aryjskość rodziny z paszportem polskim nie jest jednak kompletny. Constanty Sikorski urodził się w Zbąszyniu 12 maja 1876 roku. Jego ojciec Johann Sikorski urodził się (?) 8 sierpnia 1825 roku. Rodzina deklaruje wyznanie katolickie. Ojcem Johanna był również Johann i na tym zapisie informacja o rodzinie Sikorskich się kończy. Więcej wpisów dotyczy linii matki zd. Rosenkonig. Zapisy linii matki dochodzą do daty 1748, gdzie zapis nazwiska brzmi Riesenkonig, oni też określani są jako katolicy. Teść Constantego w rubryce zawód ma adnotację "Litograf". Sam Józef ma również wpisaną profesje FOTOGRAF, jednak nigdzie w dokumentach firmowych nie ma potwierdzenia tego faktu. Wydaje się, że nigdy nie wyszedł z cienia ojca. Zakład fotograficzny był do końca firmowany przez ojca Constantego. Brak wzmianki o Aloisym w tym dokumencie pozwala wysnuć przypuszczenie, że Alois był albo starszym bratem lub bratem ojca Constantego. I to on jako bratanek (brat) kontynuował działalność po śmierci Aloisa.
Szeroki zakres działalności – zakłady w Poznaniu, Gnieźnie, Śremie, Berlinie nie jest już kontynuowany. Dalsze informacje dotyczą już tylko zakładu w Zbąszyniu. Informacje o rodzinie potwierdzają również zapisy w księgach parafii katolickiej w Zbąszyniu. Odnaleziono w wpis z 13 marca 1909 roku o chrzcie Josepha syna Constantego i Catheriny Riesenkonig. Rodzicami chrzestnymi byli Conrad Marian i Bolesław Kryzan. Przy imieniu Josephus istnieje poźniejszy wpis z 26 augusta 1937, jednak nie udało się go odczytać (wpisy był dokonywany najprawdopodobniej po łacinie).W tej samej księdze parafialnej pod datą 26 stycznia 1913 znajduje się wpis o chrzcie Cathariny córki Constantego i Cathariny. Rodzicami chrzestnymi byli Johanes i Martina Riesenkonig. Kolejne dziecko to Marta (drugie imię Adelajada) z datą 12 grudnia 1914 roku. Przy jej imieniu znajduje się też późniejszy (nieczytelny) wpis z datą 27. 8. 1929. 19 marca 1931 roku odnotowano urodzenie się Agaty z ojca Constantego i matki Marty Janelt (?). Potwierdza to informację z rozmów ze starszymi mieszkańcami Zbąszynia, że Sikorski po śmierci pierwszej żony ożenił się powtórnie ze znacznie od siebie młodszą kobietą. W rubryce Agaty istnieje też wtórny dopisek ks. proboszcza Pohla o poślubieniu Helmuta Eichkarta wyznania ewangelicko-augsburskiego w dniu 2.2.1964 roku w Zbąszyniu. Z tego samego wywiadu wiemy, że Agata wraz z mężem opuściła Polskę i osiedliła się na stałe w Niemieckiej Republice Federalnej. Drugim dzieckiem z tego małżeństwa był urodzony 12 lutego 1932 roku Constantynnus. Przy jego wpisie istnieje późniejszy dopisek tego samego proboszcza Pohla. Niestety zupełnie nieczytelny. Ze wspomnianego wywiadu pochodzą informacje potwierdzające ostentacyjne sympatyzowanie z administracją niemiecką po wrześniu 1939 roku (dokument Ahnenpass nie został wypełniony do końca, więc proces uznania “niemieckości” nie został przeprowadzony skutecznie do końca). Może w przygranicznym Zbąszyniu trudno było Sikorskim udowodnić wielopokoleniową, “czystą niemiecką krew”. W styczniu 1945 roku władze radzieckie deportowały na wschód niemieckich obywateli Zbąszynia. Nasza informatorka, powołując się na relację od swej koleżanki Agaty Sikorskiej, (córki Constantego której nie objęła deportacja), mówiła o śmierci z zimna fotografa w wagonie wiozącym deportowanych na wschód w okolicach Białegostoku. Informacji tej nie dało się potwierdzić w innych źródłach.
Całość kolekcji szklanych negatywów pochodzi z jednego miejsca, co zaświadczają ich poprzedni właściciele – ze strychu domu przy obecnej ul. Senatorskiej 42. Ciekawostką jest fakt, że wśród negatywów znajdują się dwa, które przedstawiają budowę tego domu. Musiały być więc obrabiane w poprzedniej lokalizacji atelier i przeniesione na nowe po ukończeniu budowy. Nie znamy odpowiedzi na pytanie, gdzie przedtem miał swoje atelier Alois i Constanty? W dalszym planie zdjęcia z budowy domu, widoczna jest wieża kościoła ewangelickiego, a przed nim dom z istniejącą do dziś datą 1909 na szczycie budynku.
Na strychu poza negatywami odnaleziono też czyste tekturki przeznaczone do naklejenia na nich fotografii i ozdobnym napisem A.Sikorski POSEN Hedwigstr. 28. Wnioskować możemy więc o ciągłości archiwum Aloisa i Constantego.
Adresy i nazwy pracowni Aloisa Sikorskiego
Wiele informacji o działalności fotograficznej Sikoskich czerpiemy z zadruków na awersie i rewersie odbitek fotograficznych. Adresy i nazwy firmy fotograficznej Aoisa Sikorskiego:
- Atelier MAKART vorm A. Sikorski SCHRIMM Posener Str
- Atelier A. Sikorski Photograph Jersitz Hauptgeschaft. Filialen: POSEN, St. Albert 21. - GNESEN u. BENTSCHEN (wydaje się, występuje tutaj błąd drukarski. W innych opisach występuje ist-niejąca do dziś ul. Św Wojciech a więc powinno być St. Adalbert)
- Sikorski, Posen W.3 Bukerstr 21 telefon 2610
- Sikorski Posen W.6. Hedwigstr. 30 - Filiale Srimm
- Alois Sikorski Posen-Jersitz eke Hedwig – u. Bunerstrasse
- A.Sikorski Photograph Posen. St Albert 21 Hauptgeschaft Jersitz
- Atelier A. Sikorski Photograph POSEN W.6 Hedwigstrasse 30. Filialen: Posen O. St Adalbert 21 GNESEN und Bentschen
- Alois Sikorski Posen 3. Barthodshof Filialen Bentschen u. GNESEN, Bahnhofstr
- Alois Sikorski Photographisches Atelier BENTSCHEN Filialen BERLIN u. POSEN Bartholdshof.
- Z zapisu na jednym ze zdjęć umieszczonych na stronie internetowe www.rodowod.com.pl/alois-sikorski-germania.html (dane z 20.08.2015) wynika, że Alois w Gnieźnie posługiwał się też nazwą ATELIER GERMANIA z dopiskiem „Infaber” – właściciel.
- Portal http://www.fotorevers.eu/miejscowosc/Pozna!F1/896/ (stan z 20.08.2017) podaje, że Alois zmarł w 1908 roku. Poza tym z portalu dowiadujemy się, że zakład funkcjonował latach 1897-1905 lub 1906.
Adresy i nazwy pracowni Constantego Sikorskiego
Formy zapisu Pracowni Constantego są znacznie uboższe – ograniczają się do zapisu Constanty Sikorski Bentschen lub Zbąszyń. Na dość późnej odbitce papierowej odnaleziono odcisk pieczęci tuszowej o treści: foto-K. Sikorski, Bentschen, Wilhelmstr. 41.
Napisali o projekcie
Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Regionu Kozła
Zadanie zostało sfinansowane w 85,24% ze środków publicznych w formie dofinansowania w ramach konkursu ofert na realizację zadania publicznego Wspieranie działań archiwalnych 2017, organizowanego przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.
